Zuid-Afrika roept nationale ramp uit vanwege energiecrisis
De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa heeft de nationale noodtoestand uitgeroepen als reactie op de aanslepende energiecrisis in het land en noemt deze "een existentiële bedreiging" voor Afrika's meest ontwikkelde economie.
Ramaphosa, die donderdag in een toespraak over de staat van de natie de belangrijkste doelstellingen van de regering voor dit jaar uiteenzette, zei dat de crisis "een existentiële bedreiging vormt voor de economie en het sociale weefsel van ons land" en dat "onze meest onmiddellijke prioriteit het herstellen van de energiezekerheid is".
Impact van stroomtekorten op economie en dagelijks leven
Zuid-Afrikanen hebben jarenlang te maken gehad met stroomstoringen, maar in 2022 waren er meer dan twee keer zoveel stroomstoringen als in enig ander jaar, doordat verouderde kolengestookte elektriciteitscentrales het begaven en het staatsbedrijf Eskom moeite had om het geld te vinden om diesel te kopen voor noodgeneratoren.
Blackouts in Zuid-Afrika - of load-shedding zoals ze plaatselijk worden genoemd - duren nu al 12 uur per dag. Vorige maand kregen mensen zelfs het advies om de doden binnen vier dagen te begraven, nadat de South African Funeral Practitioners Association waarschuwde dat lijken in mortuaria aan het ontbinden waren door de voortdurende stroomuitval.
Groei keldert
De onderbroken stroomtoevoer belemmert kleine bedrijven en brengt de economische groei en werkgelegenheid in gevaar in een land waar het werkloosheidscijfer al 33% bedraagt.
Volgens voorspellingen van het Internationaal Monetair Fonds zal de groei van het Zuid-Afrikaanse bbp dit jaar waarschijnlijk meer dan halveren tot 1,2%, vanwege stroomtekorten naast een zwakkere buitenlandse vraag en "structurele beperkingen".
Bedrijven in Zuid-Afrika hebben hun toevlucht moeten nemen tot fakkels en andere lichtbronnen tijdens frequente stroomonderbrekingen.
Het antwoord van de regering en de strijd van Eskom
Ramaphosa zei donderdag dat de nationale noodtoestand met onmiddellijke ingang zou ingaan. Dat zou de regering in staat stellen "praktische maatregelen te nemen om bedrijven te ondersteunen" en de stroomvoorziening voor kritieke infrastructuur, zoals ziekenhuizen en waterzuiveringsinstallaties, veilig te stellen, voegde hij eraan toe.
Ramaphosa, die in januari een reis naar het jaarlijkse World Economic Forum in Davos, Zwitserland, moest afzeggen als gevolg van de rollende blackouts, zei ook dat hij een minister van elektriciteit zou aanstellen met "de volledige verantwoordelijkheid voor het toezicht op alle aspecten van de elektriciteitsrespons".
Daarnaast onthulde de president donderdag anti-corruptiemaatregelen "om misbruik van fondsen die nodig zijn voor deze ramp tegen te gaan" en een speciaal team van de Zuid-Afrikaanse politie om "de wijdverspreide corruptie en diefstal bij verschillende energiecentrales aan te pakken".
Het overgrote deel van de Zuid-Afrikaanse elektriciteit wordt geleverd door Eskom via een vloot van kolengestookte centrales die al jaren overmatig worden gebruikt en onvoldoende worden onderhouden. Eskom heeft heel weinig back-upstroom, waardoor het moeilijk is om eenheden offline te halen om cruciale onderhoudswerkzaamheden uit te voeren.
Het nutsbedrijf verliest al jaren geld en is, ondanks forse tariefverhogingen voor klanten, nog steeds afhankelijk van reddingsoperaties van de overheid om solvabel te blijven. Jarenlang wanbeheer en systematische corruptie worden gezien als de belangrijkste redenen waarom Eskom het licht niet aan heeft kunnen houden.
Een brede onderzoekscommissie onder leiding van rechter Raymond Zondo naar corruptie en fraude in de publieke sector in Zuid-Afrika kwam tot de conclusie dat leden van de voormalige raad van bestuur van Eskom strafrechtelijk vervolgd moeten worden vanwege falend management en een "cultuur van corrupte praktijken".
